NetBIOS Nedir ve Nasıl Çalışır?

Bilgisayar ağlarının karmaşık dünyasında,önemli bir rol oynayarak iletişimi kolaylaştırır. Windows işletim sistemlerinde yaygın olarak kullanılan bu API, ağ üzerindeki cihazların birbirini tanımasına ve veri paylaşmasına olanak tanır. IP adresleri ve bilgisayar adları arasında köprü görevi görerek, ağ güvenliği ve verimli iletişim için temel oluşturur.

Bu makalede, NetBIOS’un ne olduğunu ve nasıl çalıştığını derinlemesine inceleyeceğiz. İlk olarak, NetBIOS’un tanımına ve tarihsel gelişimine göz atacağız. Ardından, temel bileşenlerini ele alacak ve isim çözümleme sürecini açıklayacağız. Son olarak, NetBIOS’un günümüz ağ ortamlarındaki önemini ve TCP/IP ile olan ilişkisini değerlendireceğiz. Bu yolculuk, domain controller’lar ve WINS gibi kavramları da kapsayarak, NetBIOS’un ağ iletişimindeki rolünü tam olarak anlamanıza yardımcı olacak.

NetBIOS’un Tanımı ve Tarihçesi

NetBIOS nedir?

NetBIOS, Network Basic Input/Output System’in kısaltmasıdır. Bu sistem, yerel ağ (LAN) üzerindeki farklı bilgisayarların birbirleriyle iletişim kurmasını sağlayan bir API’dir. NetBIOS, her ne kadar genellikle bir protokol olarak bilinse de, aslında protokoller üzerinden iletişim sağlayan bir API’dir. Bu API, ağ üzerindeki cihazların veri paylaşımı ve aktarımı gibi temel işlevleri gerçekleştirmesine olanak tanır.

NetBIOS isimleri, 16 ASCII karakterden oluşur ve tek parçalıdır. Ancak Microsoft, bu ismi 15 karaktere sınırlandırmış ve 16. karakteri NetBIOS son eki olarak ayırmıştır. Bu yapı, özellikle küçük ağlarda kullanılır ve genellikle şirket içi ağlarda tercih edilir.

NetBIOS’un gelişim süreci

NetBIOS’un tarihi 1983 yılına dayanır. IBM için Sytek Inc. tarafından geliştirilen bu sistem, başlangıçta PC-Network için tasarlanmıştı. İlk versiyonu, sadece 80 cihaza kadar destek sunabiliyordu. Zamanla, NetBIOS’un API’si bir de facto standart haline geldi.

1985 yılında, IBM token ring ağ şemasını uygulamaya koydu ve NetBIOS uygulamalarının bu yeni tasarım üzerinde çalışabilmesi için bir NetBIOS emülatörü üretildi. 1986’da Novell’in Advanced Novell NetWare 2.0’ı piyasaya sürmesiyle, NetBIOS IPX/SPX protokolünde enkapsüle edildi.

1987’de PS/2 bilgisayarın piyasaya çıkmasıyla birlikte IBM, PC LAN Support Program’ı yayınladı. Bu program, NetBIOS için bir sürücü içeriyordu. Aynı zamanda, NetBIOS’u TCP paketinde enkapsüle etme yöntemi geliştirildi ve NetBIOS over TCP/IP standartları oluşturuldu.

NetBIOS’un günümüzdeki kullanımı

Günümüzde NetBIOS, çoğunlukla TCP/IP protokolü üzerinde çalışmaktadır. Bu, NetBIOS over TCP/IP olarak adlandırılır. Bu yapı, eski NetBIOS tabanlı uygulamaların modern TCP/IP ağlarında kullanılmasına olanak sağlar.

NetBIOS üç temel hizmet sunar:

1. İsim kaydı ve çözümlemesi için isim hizmeti
2. Bağlantısız iletişim için veri birimi dağıtım hizmeti
3. Bağlantı tabanlı iletişim için oturum hizmeti

Ancak, NetBIOS isimlerinin kullanımı günümüzde kısıtlı kalmıştır. Bunun nedeni, 15 karakterlik isimlerin artık yetersiz kalması ve özellikle internet ortamında daha geniş yapılara ihtiyaç duyulmasıdır. Bu durum, bilgisayar dünyasını NetBIOS yerine DNS tabanlı hale getirmiştir. Buna rağmen, bazı uygulamalar hala NetBIOS kullanmaya devam etmektedir ve doğru yapılandırıldığında, bu uygulamaların büyük TCP/IP ağlarında çalışmasına olanak sağlamaktadır.

NetBIOS’un Temel Bileşenleri

NetBIOS, üç temel bileşenden oluşur: İsim Hizmeti, Oturum Hizmeti ve Datagram Hizmeti. Bu bileşenler, ağ üzerindeki cihazların iletişimini ve veri paylaşımını sağlar.

İsim Hizmeti (Name Service)

İsim Hizmeti, NetBIOS isimlerinin kaydedilmesi ve çözümlenmesi için bir mekanizma sunar. NetBIOS isimleri, ağdaki bir düğümde çalışan bir uygulamayı veya hizmeti temsil eden son nokta adresleridir. Bu hizmet, UDP/137 ve TCP/137 portlarını kullanır.

NetBIOS isimleri, 16 ASCII karakterden oluşur ve tek parçalıdır. Microsoft, bu ismi 15 karakterle sınırlandırmış ve 16. karakteri NetBIOS son eki olarak ayırmıştır. Bu yapı, özellikle küçük ağlarda ve şirket içi ağlarda tercih edilir.

WINS (Windows Internet Name Service), NetBIOS isim çözümlemesi için kullanılan bir yöntemdir. WINS, ağdaki bilgisayar ve grupların NetBIOS adlarının dinamik eşleştirmelerini kaydeder ve sorgular. Bu hizmet, yönlendirilmiş ortamlarda NetBIOS ad çözümlemesi sırasında ortaya çıkan sorunları çözmek için tasarlanmıştır.

Oturum Hizmeti (Session Service)

Oturum Hizmeti, güvenilir, noktadan noktaya iletişim sağlar. Bu hizmet, TCP/139 portunu kullanır. CIFS (Common Internet File System) protokolü, NetBIOS oturum hizmetini kullanırken, mesajların güvenilir ve sıralı bir şekilde iletilmesini sağlamak için daha yüksek seviyede bir girişimde bulunmaz. Altta yatan taşıma katmanı, istemci veya sunucu düğümünün arızalarını tespit etmek ve hata bildirimlerini iletmekten sorumludur.

Oturum Hizmeti, cihazlar arasındaki bağlantıları kontrol eder. Yerel ve uzak bağlantıları kurabilir, yönetebilir ve sonlandırabilir. Ayrıca, mesajlaşma kurallarından, uygulamalar arasındaki mesajlaşma kontrolünden ve farklı birimlere gidecek verilerin gruplanmasından sorumludur.

Datagram Hizmeti (Datagram Service)

Datagram Hizmeti, bağlantısız ve güvenilmez bir taşıma hizmeti sunar. Bu hizmet, UDP/138 portunu kullanır ve tekli yayın, çoklu yayın ve yayın mesajları (datagramlar) için kullanılır.

Veri birimi modu “bağlantısız” olduğundan, NetBIOS veri birimleri UDP üzerinden gönderilir. Eğer bir veri birimi belirli bir NetBIOS adına gönderiliyorsa “Doğrudan Benzersiz” veya “Doğrudan Grup” paketi ile iletilir. Ağdaki tüm NetBIOS adlarına gönderiliyorsa, bir “Yayın” paketi kullanılır.

Bu üç temel bileşen, NetBIOS’un ağ üzerindeki cihazlar arasında etkili iletişim ve veri paylaşımı sağlamasına olanak tanır. Ancak, günümüzde NetBIOS isimlerinin kullanımı kısıtlı kalmıştır. Bunun nedeni, 15 karakterlik isimlerin yetersiz kalması ve özellikle internet ortamında daha geniş yapılara ihtiyaç duyulmasıdır. Bu durum, bilgisayar dünyasını NetBIOS yerine DNS tabanlı hale getirmiştir.

NetBIOS İsim Çözümleme Süreci

NetBIOS isim çözümleme süreci, yerel ağlarda bilgisayarların birbirlerini tanıması ve iletişim kurması için hayati önem taşır. Bu süreç, NetBIOS isimlerinin IP adresleriyle eşleştirilmesini sağlar.

NetBIOS isimlendirme kuralları

NetBIOS isimleri, 16 ASCII karakterden oluşur ve tek parçalıdır. Microsoft, bu ismi 15 karakterle sınırlandırmış ve 16. karakteri NetBIOS son eki olarak ayırmıştır. İsimler nokta içerebilir ancak noktayla başlayamaz. Bazı özel karakterler (ters eğik çizgi, eğik çizgi, iki nokta üst üste, yıldız, soru işareti, tırnak işareti, küçüktür ve büyüktür işaretleri, dikey çubuk) kullanılamaz. NetBIOS etki alanı adları için de benzer kurallar geçerlidir.

İsim kaydı ve çözümleme adımları

NetBIOS isim çözümleme süreci genellikle şu adımları izler:

1. İstemci, yerel Hosts dosyasını kontrol eder.
2. DNS sunucuları sorgulanır.
3. NetBIOS ad çözümlemesi yedek olarak kullanılır.

İstemcinin NetBIOS düğüm türü, çözümleme sürecini etkiler. Dört düğüm türü vardır: B-Node, P-Node, M-Node ve H-Node. Her biri farklı bir çözümleme stratejisi kullanır.

WINS sunucusunun rolü

WINS (Windows Internet Naming Service), NetBIOS isim çözümlemesi için kullanılan önemli bir yöntemdir. WINS sunucusu, ağdaki bilgisayarların NetBIOS isimlerini ve IP adreslerini kaydeder ve yönetir.

İstemci bilgisayarlar açıldığında, NetBIOS isimlerini ve IP adreslerini WINS sunucusuna kaydederler. Bu kayıtların bir TTL (Time To Live) süresi vardır. Kayıt süresi dolduğunda veya bilgisayarın IP adresi değiştiğinde, WINS veritabanı güncellenir.

WINS’in temel görevi, isim sorgularını yanıtlamaktır. Bir istemci, başka bir bilgisayarın NetBIOS ismini sorguladığında, WINS sunucusu ilgili IP adresini döndürür. Bu sayede, istemciler birbirleriyle iletişim kurabilir.

WINS, özellikle Windows 2000 öncesi işletim sistemleri için birincil isim çözümleme yöntemidir. DNS’ten farklı olarak düz bir ad alanı kullanır ve hiyerarşik bir yapıya sahip değildir. Bu özelliği, onu küçük ve orta ölçekli ağlar için ideal kılar.

NetBIOS isim çözümleme süreci, ağ iletişiminin temelini oluşturur. Doğru yapılandırıldığında, bu sistem bilgisayarların sorunsuz bir şekilde birbirlerini bulmasını ve iletişim kurmasını sağlar.

Sonuç

NetBIOS, yerel ağlardaki iletişimi kolaylaştıran önemli bir API olarak karşımıza çıkıyor. İsim Hizmeti, Oturum Hizmeti ve Datagram Hizmeti gibi temel bileşenleriyle, bilgisayarların birbirini tanımasına ve veri paylaşmasına olanak tanıyor. WINS sunucuları ve NetBIOS isim çözümleme süreci, bu sistemin etkili bir şekilde çalışmasına katkıda bulunuyor.

Günümüzde, NetBIOS’un kullanımı azalsa da, bazı uygulamalar hala bu sisteme bağlı. DNS tabanlı sistemlerin yaygınlaşmasına rağmen, NetBIOS’un ağ iletişimindeki rolü göz ardı edilemez. Bu teknoloji, özellikle küçük ve orta ölçekli ağlarda hala işlevselliğini koruyor ve ağ yöneticileri için önemli bir araç olmaya devam ediyor.

NetBIOS Hakkında Sıkça Sorulan Sorular